Giải pháp điều hành đô thị thông minh (IOC)

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, trung tâm điều hành đô thị thông minh (IOC) được xem là bộ não số của thành phố. IOC là nơi tổng hợp, phân tích và hiển thị toàn bộ dữ liệu đô thị theo thời gian thực, giúp chính quyền ra quyết định nhanh chóng - chính xác - hiệu quả, hướng đến mục tiêu xây dựng đô thị thông minh, an toàn và bền vững.

IOC và các tính năng nổi bật

IOC là gì?

IOC (Intelligent Operation Center) là nền tảng điều hành tập trung cho toàn bộ hệ sinh thái đô thị thông minh.

Hệ thống này thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau như:

• Camera giám sát an ninh, giao thông, môi trường.
• Cảm biến IoT (đèn chiếu sáng, năng lượng, rác thải...).
• Ứng dụng phản ánh hiện trường và dữ liệu công dân số.
• Các cơ sở dữ liệu chuyên ngành như PCCC, y tế, giáo dục...

IOC giúp tích hợp, phân tích và hiển thị dữ liệu trực quan qua dashboard, hỗ trợ quản lý và ra quyết định nhanh.

Tính năng nổi bật của hệ thống IOC

Giám sát, tổng hợp dữ liệu đa nguồn

• Thu thập dữ liệu từ nhiều hệ thống con như: giao thông, an ninh, môi trường, y tế, giáo dục, năng lượng, phản ánh hiện trường.
• Hỗ trợ tích hợp dữ liệu theo thời gian thực, hiển thị trên bảng điều khiển tập trung.
• Chuẩn hóa và lưu trữ Big Data phục vụ phân tích và ra quyết định.

 Giám sát an ninh - trật tự công cộng

• Kết nối trực tiếp với hệ thống camera giám sát, trung tâm an ninh, cảnh báo giao thông, PCCC.
• Ứng dụng AI nhận diện khuôn mặt, phát hiện đám đông, sự cố bất thường, hành vi khả nghi.
• Cảnh báo sớm cho lực lượng chức năng qua app, SMS, hoặc hệ thống quản lý tác vụ.

Giám sát môi trường và hạ tầng kỹ thuật

• Theo dõi chỉ số chất lượng không khí (AQI), tiếng ồn, nước, ánh sáng, rác thải, năng lượng.
• Tích hợp dữ liệu cảm biến IoT tại các điểm đo trong thành phố.
• Cảnh báo khi vượt ngưỡng tiêu chuẩn cho phép, giúp cơ quan chức năng chủ động ứng phó.

Quản lý và điều phối giao thông thông minh

• Giám sát mật độ phương tiện, tình trạng giao thông theo thời gian thực.
• Phân tích và đề xuất hướng điều tiết giao thông, cảnh báo ùn tắc.
• Tích hợp với hệ thống điều khiển đèn tín hiệu, thu phí không dừng, bãi đỗ xe thông minh.

Tiếp nhận và xử lý phản ánh của người dân

• Ứng dụng “Đô thị thông minh” cho phép người dân gửi phản ánh (ảnh, video, vị trí GPS).
• Tự động định tuyến phản ánh đến đúng đơn vị phụ trách xử lý.
• Theo dõi tiến độ xử lý và phản hồi kết quả công khai, minh bạch.

Giám sát vận hành các dịch vụ công

• Theo dõi hiệu quả hoạt động của các cơ quan hành chính, trung tâm dịch vụ công.
• Đo lường mức độ hài lòng của người dân khi sử dụng dịch vụ.
• Phát hiện điểm nghẽn và đề xuất cải tiến dựa trên dữ liệu.

Mở rộng và tích hợp linh hoạt

• Kiến trúc mở, dễ dàng kết nối với các hệ thống chuyên ngành (PCCC, điện lực, y tế, giáo dục, năng lượng tái tạo…).
• Tương thích với nhiều giao thức chuẩn quốc tế như BACnet, Modbus, ONVIF, MQTT.
• Hỗ trợ triển khai trên nền tảng điện toán đám mây (Cloud/Hybrid).

Hỗ trợ ra quyết định và dự báo

• Phân tích dữ liệu lớn kết hợp AI & Machine Learning để dự báo xu hướng đô thị: dân cư, kinh tế, an ninh, môi trường,…
• Cung cấp bản đồ số đô thị thông minh (Smart City Map) giúp lãnh đạo ra quyết định chính xác, nhanh chóng.
• Báo cáo trực quan, tự động tổng hợp dữ liệu theo thời gian, địa điểm, lĩnh vực.

Mô hình hệ thống IOC trong thực tế

Hệ thống IOC là nơi thu thập, phân tích và hiển thị dữ liệu từ tất cả các lĩnh vực trong thành phố trên một nền tảng quản lý tập trung duy nhất. Mô hình vận hành IOC bao gồm ba lớp chính:

• Lớp dữ liệu: thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau như cảm biến IoT, camera giám sát, hệ thống giao thông, môi trường, PCCC, y tế, giáo dục, năng lượng, hành chính công,...
• Lớp phân tích & xử lý: sử dụng công nghệ Big Data, AI, Machine Learning để phân tích, cảnh báo sớm, dự báo xu hướng và hỗ trợ ra quyết định.
• Lớp hiển thị & điều hành: thể hiện dữ liệu trên Dashboard, màn hình LED lớn, ứng dụng di động và web cho lãnh đạo, cán bộ quản lý truy cập mọi lúc, mọi nơi.

Một mô hình IOC trong thực tế thường gồm các thành phần chính sau:

Trung tâm điều hành IOC

• Là phòng điều hành trung tâm, được trang bị màn hình ghép (Video Wall), hệ thống âm thanh, máy chủ, và thiết bị hiển thị dữ liệu trực quan.
• Cho phép giám sát tình hình toàn thành phố trong thời gian thực: giao thông, an ninh, môi trường, phản ánh hiện trường, dịch vụ công,…

Hệ thống dữ liệu đô thị 

• Tích hợp dữ liệu từ các hệ thống con (Subsystems): camera giám sát, cảm biến IoT, hệ thống GIS, PCCC, y tế, giáo dục, năng lượng,…
• Chuẩn hóa dữ liệu theo mô hình Data Lake hoặc Data Hub, đảm bảo tính tương thích và mở rộng trong tương lai.
• Áp dụng các API mở giúp kết nối với bên thứ ba.

Hệ thống phân tích & trí tuệ nhân tạo

• Ứng dụng AI nhận diện khuôn mặt, biển số xe, hành vi bất thường, phân tích đám đông.
• Machine Learning giúp dự báo xu hướng giao thông, tiêu thụ năng lượng, chất lượng không khí.
• Hệ thống cảnh báo sớm gửi thông tin cho cơ quan chức năng qua SMS, App hoặc bảng điều khiển.

Cổng thông tin và ứng dụng cho người dân

• Cung cấp ứng dụng đô thị thông minh, cho phép người dân phản ánh hiện trường, tra cứu thông tin, đánh giá dịch vụ công.
• Giúp tăng tính tương tác giữa chính quyền – doanh nghiệp – người dân.

Hệ thống bảo mật và hạ tầng mạng

• Áp dụng các tiêu chuẩn bảo mật quốc tế (ISO/IEC 27001, NIST, FIPS 140-2).Hỗ trợ triển khai on-premise hoặc cloud, có khả năng mở rộng linh hoạt.
• Tích hợp tường lửa, VPN, phân quyền người dùng, giám sát truy cập tập trung.

Mô hình Trung tâm Điều hành Đô thị thông minh (IOC) điển hình tại Việt Nam

Các Trung tâm Điều hành Đô thị Thông minh (IOC) đang được xem là bộ não số của các địa phương, là giải pháp trọng tâm thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia. Việc triển khai IOC tại Việt Nam đã thể hiện tính linh hoạt và hiệu quả thông qua hai mô hình điển hình, từ cấp thành phố lớn đến cấp hành chính huyện lỵ.

Mô Hình IOC Cấp Thành Phố: TP. Hồ Chí Minh (TP.HCM)

IOC tại TP.HCM là một trong bốn trụ cột chính của đề án Thành phố Thông minh, chính thức đi vào hoạt động từ đầu tháng 5 năm 2019. Mục tiêu cốt lõi của IOC TP.HCM là tổng hợp các nguồn thông tin và dữ liệu quan trọng của đô thị, phục vụ nhu cầu điều hành quản lý tổng thể của lãnh đạo, đồng thời giám sát và phân tích đánh giá chất lượng dịch vụ.

Về cấu trúc, IOC TP.HCM gồm hai khối chính: Khối Tiếp nhận và Điều phối và Khối Trung tâm Thông tin Điều hành. Trong đó, điểm sáng nổi bật nhất về hiệu suất là Cổng Thông tin 1022. Đây là kênh tiếp nhận và xử lý phản ánh, kiến nghị của người dân, doanh nghiệp và tổ chức trên nhiều lĩnh vực. Hiệu quả hoạt động của hệ thống này được đo lường cụ thể: từ đầu năm 2024 đến nay, Cổng 1022 đã tiếp nhận gần 64.000 phản ánh, và kết quả xử lý đúng hạn đạt tỷ lệ ấn tượng là 99,5%.

Ngoài ra, IOC TP.HCM còn được trang bị công cụ để lắng nghe mạng xã hội, tập hợp và phân tích thông tin dư luận, giúp lãnh đạo nắm bắt được các vấn đề chưa được phản ánh chính thức. Sự tích hợp và điều phối hiệu quả này không chỉ giúp cải thiện chất lượng dịch vụ công mà còn hỗ trợ TP.HCM hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tăng tính minh bạch và sự tin cậy của người dân.

Mô hình IOC Lan tỏa cấp Huyện: Tỉnh Quảng Nam

IOC không chỉ dừng lại ở các đô thị lớn mà đã được triển khai rộng rãi xuống cấp hành chính huyện, tiêu biểu là tại Quảng Nam với các huyện như Duy Xuyên, Bắc Trà My, Nông Sơn và Thăng Bình. Mô hình này được xây dựng như một hệ thống nền tảng, cốt lõi nhằm thúc đẩy chuyển đổi số và nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan nhà nước tại địa phương.

Hiệu quả rõ rệt nhất được ghi nhận tại huyện Thăng Bình. Chỉ trong hai năm sau khi đưa IOC vào vận hành, huyện này đã vươn lên top dẫn đầu tỉnh về chỉ số ứng dụng Công nghệ Thông tin (ICT INDEX), từ chỗ nằm ở vị trí cuối bảng. Sự thay đổi này đến từ việc IOC đóng vai trò là cơ chế bắt buộc, yêu cầu tất cả các ngành, địa phương phải sử dụng các phần mềm quản lý trong xử lý hồ sơ và giải quyết công việc hàng ngày. Điều này minh chứng rằng, IOC là công cụ đòn bẩy hiệu quả để hiện đại hóa quản lý hành chính và thu hẹp khoảng cách số ngay cả tại các khu vực nông thôn, huyện lỵ.

Cả hai mô hình này đều dựa trên việc tích hợp các công nghệ nền tảng như Big Data Analytics, IoT, và AI/ML để chuyển đổi từ mô hình quản lý thủ công sang giám sát theo thời gian thực, đảm bảo sự vận hành đô thị thông minh, hiệu quả và lấy người dân làm trung tâm.